Defekasyon sırasında veya haricinde meydana gelen, anüsten taze, parlak kırmızı renkte kan gelmesi veya gaita ile karışık şekilde kan pıhtılarının gelmesi tıpta hematokezia veya rektal kanama olarak adlandırılmaktadır. Kanamanın yoğunluğu, yani gelen kan miktarı oldukça değişken olabilir. Genellikle az miktarda ve kendiliğinden duran kanamalar görülür.

Birçok hastada birkaç damla taze kan geldiği veya tuvalet kağıdına az miktarda kan bulaştığı bilinmektedir. Bazen daha fazla miktarda, ancak kendi kendine duran kanamalar da olabilir. Bu tür hafif kanamalarda acil tanı ve tedavi gerekmeyebilir; muayene ve basit tetkikler sonucunda tanı konulup tedavi yapılabilir.

Orta şiddette bir kanamada daha fazla miktarlarda taze veya pıhtılı kan gelebilir. Gelen kan gaita ile veya kendiliğinden gelebilir. Ağır kanamalarda hasta fazla kan kaybedebilir. Orta veya ağır rektal kanamalarda, yoğun kan kaybına bağlı olarak halsizlik, baş dönmesi, çarpıntı, bayılma veya bayılacak gibi hissetme olabilir.

Hastanın tansiyonu düşebilir. Nadir durumlarda hastayı şoka sokacak kadar yoğun kanamalar meydana gelebilir. Orta veya ağır kanamalar görülen hastalar hastaneye yatırılarak takip ve tedavi edilmelidir. Şoka girecek kadar yoğun kanamalar durumunda hasta acilen hastaneye yatırılarak kan transfüzyonları yapılmalıdır.

Rektal kanamalar ağırlıklı olarak kalın bağırsakta ve bağırsak sisteminin son bölümlerini oluşturan kolon, rektum ve anüs bölümlerinden gelmektedir. Kolon, sindirilmekte olan gıdadaki suyu emen ve defekasyon yapılıncaya kadar gaitayı depolayan bağırsak bölümüdür. Kolonun son 15 cm'lik kısmı rektumdur, anüs ise dış kısma açılan son 1,5-2 cm'lik makat bölümüdür.

Rektal kanamada kanın rengi çoğunlukla kanamanın meydana geldiği yere göre farklılık gösterir. Anüse daha yakın yerlerde meydana gelen kanamalarda taze ve parlak kırmızı renkte kan gelir. Daha yukarı bölümlerden ise daha az parlak kan gelir. Kalın bağırsağın orta ve başlangıç bölümlerinden gelen kan siyah, zift şeklinde ve kötü kokulu olabilir; buna melena denir.

Melena, kanın bağırsaklarda daha uzun süre kalmasına bağlı olarak bağırsak bakterileri tarafından parçalanarak siyah renkte hematin maddesinin oluşması sonucu meydana gelir. Melena, kanın bağırsaklarda daha uzun süre durduğu mide ve ince bağırsak kaynaklı kanamalarda görülür. Bazen kalın bağırsağın başlangıç bölümündeki kanamalarda da melena meydana gelebilir.

Nadir durumlarda mide ve duodenum, ince bağırsaklar veya kalın bağırsağın başlangıç bölümünden yoğun kanama meydana gelirse, bu kan hızla aşağıya ineceği için bakteriler tarafından parçalanmadan dışarıya kırmızı renkte taze kan şeklinde çıkabilir. Bazı durumlarda bağırsakların herhangi bir kısmında az miktarda kanama meydana gelir ve rektal kanama gözle görülmeyebilir. Kolon polip veya kanserlerinde az miktarda kanama meydana gelip bu gaita ile karıştığı için gözle görülmez. Ancak gaitada gizli kan testi ile tespit edilebilir. Bu tür gizli kanamalar az miktarda fakat sürekli olarak kan kaybına neden olduğu için anemi (kansızlık) durumuna yol açabilir.

Rektal kanamanın birçok nedeni bulunmaktadır. En sık görülen nedenler: